اقتصاد مقاومتی را می توان اقتصادی تعریف نمود که در آن به تقویت زیرساخت های اقتصادی ،توسعه متوازن در همه بخشها، شناخت ظرفیت های جدید اقتصادی در داخل وخارج کشور باهدف تامین درآمد وتولید ثروت برای جامعه، توجه ویژه می شود.
«مسئله اقتصاد مسئله اصلی کشور است». رهبر انقلاب در حرم امام رحمهالله این نکته را فرمودند. ایشان همچنین در دیدار کارگران در تبیین شاخصهای اصلح برای انتخابات گفتند رئیسجمهور آینده باید در حوزهی اقتصاد، دارای برنامهی اقتصاد مقاومتی باشد.
الف) بلند
مدت و میان مدت: مربوط به اصلاح نظام اقتصادی کشور
الف-۱. تکیه بر مردم
اقتصاد مقاومتی شرائط و ارکانی دارد؛ یکی از بخشهایش همین
تکیهی به مردم است؛ باید فکری بکنید برای اینکه به بخش خصوصی توانبخشی بشود؛
حالا از طریق بانکهاست، از طریق قوانین لازم و مقرراتِ لازم است؛ از هر طریقی که
لازم است، کاری کنید که بخش خصوصی، بخش مردمی، فعال شود. ۱۳۹۱/۰۶/۰۲
الف-۲. مقاوم بودن اقتصاد
وظیفهی همهی ما این است که سعی کنیم کشور را مستحکم، غیر قابل نفوذ،
غیر قابل تأثیر از سوی دشمن، حفظ کنیم و نگه داریم؛ این یکی از اقتضائات «اقتصاد
مقاومتی» است که ما مطرح کردیم. در اقتصاد مقاومتی، یک رکن اساسی و مهم، مقاوم
بودن اقتصاد است. اقتصاد باید مقاوم باشد؛ باید بتواند در مقابل آنچه که ممکن است
در معرض توطئهی دشمن قرار بگیرد، مقاومت کند.3
ب: استفاده از همهى ظرفیتهاى دولتى و مردمى
بخش خصوصى را باید کمک کرد. اینکه ما «اقتصاد مقاومتى» را مطرح
کردیم، خب، خود اقتصاد مقاومتى شرائطى دارد، ارکانى دارد؛ یکى از بخشهایش همین
تکیهى به مردم است؛ همین سیاستهاى اصل 44 با تأکید و اهتمام و دقت و وسواسِ هرچه
بیشتر باید دنبال شود؛ این جزو کارهاى اساسى شماست. در بعضى از موارد، من از خود
مسئولین کشور میشنوم که بخش خصوصى به خاطر کمتوانىاش جلو نمىآید. خب، باید
فکرى بکنید براى اینکه به بخش خصوصى توانبخشى بشود؛ حالا از طریق بانکهاست، از
طریق قوانین لازم و مقرراتِ لازم است؛ از هر طریقى که لازم است، کارى کنید که بخش
خصوصى، بخش مردمى، فعال شود. بالاخره اقتصاد مقاومتى معنایش این است که ما یک
اقتصادى داشته باشیم که هم روند رو به رشد اقتصادى در کشور محفوظ بماند، هم آسیبپذیرىاش
کاهش پیدا کند. یعنى وضع اقتصادى کشور و نظام اقتصادى جورى باشد که در مقابل
ترفندهاى دشمنان که همیشگى و به شکلهاى مختلف خواهد بود، کمتر آسیب ببیند و اختلال
پیدا کند. یکى از شرائطش، استفاده از همهى ظرفیتهاى دولتى و مردمى است؛ هم از
فکرها و اندیشهها و راهکارهائى که صاحبنظران میدهند، استفاده کنید، هم از سرمایهها
استفاده شود.
به مردم هم باید واقعاً میدان داده شود. البته در بیانات
دوستان به برخى از این حوادثى که ناشى از پیگیرى مفسدین اقتصادى و مفاسد اقتصادى
است، اشاره شد. واقعاً نمیشود ما کار اقتصادىِ درست و قوى بکنیم، اما با مفاسد
اقتصادى مبارزه نکنیم؛ این واقعاً نشدنى است. همان چند سال پیش هم که من راجع به
این قضیه بحث کردم و مطالبى را به مسئولین کشور گفتم، به همین نکته توجه داشتم، که
تصور نشود ما میتوانیم سرمایهگذارى مردمى و کار سالم مردمى داشته باشیم، بدون
مبارزهى با مفاسد اقتصادى؛ و تصور نشود که مبارزهى با مفاسد اقتصادى موجب
میشود که ما مشارکت مردم و سرمایهگذارى مردم را کم داشته باشیم؛ نه، چون اکثر
کسانى که میخواهند وارد میدان اقتصادى بشوند، اهل کار سالمند، مردمان سالمى هستند؛
حالا یکى دو نفر هم آدمهاى ناسالم پیدا میشوند. باید با چشمهاى تیزبین، ریزبین و
دوربین مراقبت کنید که کسانى نیایند به عنوان ایجاد اشتغال و ایجاد کار و
کارآفرینى تسهیلات بانکى بگیرند، اما کارآفرینىِ واقعى انجام نگیرد. این را باید
مراقبت کنید؛ هم شما مراقبت کنید، هم قوهى قضائیه مراقبت کند. به نظر من همکارى
قوهى مجریه و قوهى قضائیه در اینجا یک کار بسیار لازمى است. بیانات مقام معظم
رهبری در دیدار رئیسجمهوری و اعضاى هیئت دولت، 1391/6/2
الف-۳. اقتصاد دانشبنیان
به نظر من یکی از بخشهای مهمی که میتواند این اقتصاد مقاومتی
را پایدار کند، همین شرکتهای دانشبنیان است؛ این یکی از بهترین مظاهر و یکی از
مؤثرترین مؤلفههای اقتصاد مقاومتی است. ۱۳۹۱/۰۵/۰۸
الف-۴. کاهش وابستگی به نفت
کاهش وابستگی به نفت یکی دیگر از الزامات اقتصاد مقاومتی است.
این وابستگی، میراث شوم صد سالهی ماست. ما اگر بتوانیم از همین فرصت که امروز
وجود دارد، استفاده کنیم و تلاش کنیم نفت را با فعالیتهای اقتصادیِ درآمدزای دیگری
جایگزین کنیم، بزرگترین حرکت مهم را در زمینهی اقتصاد انجام دادهایم. امروز
صنایع دانشبنیان از جملهی کارهائی است که میتواند این خلأ را تا میزان زیادی پر
کند. ۱۳۹۱/۰۵/۰۳
الف-۵. تبیین دانشگاهی و آکادمیک اقتصاد مقاومتی
آنچه که به نظر ما رسیده، اقتصاد مقاومتی بوده، این یک فکر
است، یک مطالبهی عمومی است. شما دانشجو هستید، استاد هستید، اقتصاددان هستید؛
بسیار خوب، با زبان دانشگاهی، همین ایدهی اقتصاد مقاومتی را تبیین کنید؛ حدودش را
مشخص کنید. ۱۳۹۱/۰۵/۱۶
ب) کوتاه مدت: برنامهها
و امور اجرائی کشور
ب-۱. حمایت از تولید ملی
یک رکن دیگر اقتصاد مقاومتی، حمایت از تولید ملی است؛ صنعت و
کشاورزی...واحدهای کوچک و متوسط را فعال کنید. البته خوشبختانه واحدهای بزرگ ما
فعالند و سوددهیشان خوب است، لذا محصول سیمان و فولادمان خوب است لیکن باید به
فکر واحدهای متوسط و کوچک باشید؛ اینها خیلی مهم است، اینها در زندگی مردم تأثیرات
مستقیم دارد. ۱۳۹۱/۰۶/۰۲
ب-۲. مدیریت منابع ارزی
باید منابع ارزی را درست مدیریت کرد. اشاره شد به ارز پایه؛
در این زمینه هم حرفهای گوناگونی از دولت صادر شد. یعنی در روزنامهها از قول یک
مسئول، یک جور گفته شد؛ فردا یا دو روز بعد، یک جور دیگر گفته شد. نگذارید این
اتفاق بیفتد. واقعاً یک تصمیم قاطع گرفته شود، روی آن تصمیم پافشاری شود و مسئله
را دنبال کنید. به هر حال منابع ارزی باید مدیریت دقیق بشود. ۱۳۹۱/۰۶/۰۲
ب-۳. مدیریت مصرف
یک مسئله هم در اقتصاد مقاومتى، مدیریت مصرف است. مصرف هم باید مدیریت
شود. این قضیهى اسراف و زیادهروى، قضیهى مهمى در کشور است. خب، حالا چگونه باید
جلوى اسراف را گرفت؟ فرهنگسازى هم لازم است، اقدام عملى هم لازم است. فرهنگسازىاش
بیشتر به عهدهى رسانههاست. واقعاً در این زمینه، هم صدا و سیما در درجهى اول
و بیش از همه مسئولیت دارد، هم دستگاههاى دیگر مسئولیت دارند. باید فرهنگسازى
کنید. ما یک ملت مسلمانِ علاقهمند به مفاهیم اسلامى هستیم، اینقدر در اسلام
اسراف منع شده، و ما متأسفانه در زندگىمان اهل اسرافیم! بخش عملیاتىاش هم به
نظر من از خود دولت باید آغاز شود. در گزارشهاى شماها من خواندم، حالا هم بعضى از
دوستان اظهار کردند که دولت درصدد صرفهجوئى است و میخواهد صرفهجوئى کند؛ بسیار
خوب، این لازم است؛ این را جدى بگیرید. دولت خودش یک مصرفکنندهى بسیار بزرگى
است. شما از بنزین بگیرید تا وسائل گوناگون، یک مصرفکنندهى بزرگ، دولت است.
حقیقتاً در کار مصرف، صرفهجوئى کنید. صرفهجوئى، چیز بسیار لازم و مهمى است.
به مصرف تولیدات داخلى هم اهمیت بدهید. در دستگاه شما، در
وزارتخانهى شما، اگر کار جدیدى انجام میگیرد، اگر چیز جدیدى خریده میشود، اگر
همین اقلام روزمرهاى که مورد نیاز وزارتخانه است، تهیه میشود، سعى کنید همهاش
از داخل باشد؛ اصرار بر این داشته باشید؛ خود این، یک قلم خیلى بزرگى میشود. اصلاً
ممنوع کنید و بگوئید هیچ کس حق ندارد در این وزارتخانه جنس خارجى مصرف کند. به نظر
من اینها میتواند کمک کند.۱۳۹۱/۰۵/۰۳
ب-۴. استفادهی حداکثری از زمان و منابع و
امکانات
از زمان باید حداکثر استفاده بشود. طرحهائی که سالهای متمادی
طول میکشید، امروز خوشبختانه با فاصلهی کمتری انسان میبیند که فلان کارخانه در
ظرف دو سال، در ظرف هجده ماه به بهرهبرداری رسید. باید این را در کشور تقویت کرد.
۱۳۹۱/۰۵/۰۳
ب-۵. حرکت بر اساس برنامه
حرکت بر اساس برنامه، یکی از کارهای اساسی است. تصمیمهای خلقالساعه
و تغییر مقررات، جزو ضربههائی است که به «اقتصاد مقاومتی» وارد میشود و به مقاومت
ملت ضربه میزند. این را، هم دولت محترم، هم مجلس محترم باید توجه داشته باشند؛
نگذارند سیاستهای اقتصادی کشور در هر زمانی دچار تذبذب و تغییرهای بیمورد شود.۱۳۹۱/۰۵/۰۳
اقتصاد مقاومتى شعار نیست
هم دانشگاهها، هم دستگاههاى دولتى، هم آحاد مردمى که خوشبختانه توانائى و استعداد این کار را دارند، چه از لحاظ علمى، چه از لحاظ توانائىهاى مالى، باید تلاش کنند مسئولیت زمان خود و مقطع تاریخى حساس خود را بشناسند و به آن عمل کنند. این که ما عرض کردیم «اقتصاد مقاومتى»، این یک شعار نیست؛ این یک واقعیت است. کشور دارد پیشرفت میکند. ما افقهاى بسیار بلند و نویدبخشى را در مقابل خودمان مشاهده میکنیم. خب، بدیهى است که حرکت به سمت این افقها، معارضها و معارضههائى هم دارد. بعضى از این معارضهها انگیزههاى اقتصادى دارد، بعضى انگیزههاى سیاسى دارد؛ بعضى منطقهاى است، بعضى بینالمللى است. این معارضهها در مواردى هم منتهى میشود به همین فشارهاى گوناگونى که مشاهده میکنید؛ فشارهاى سیاسى، تحریم، غیر تحریم، فشارهاى تبلیغاتى - اینها هست - لیکن در لابهلاى این مشکلات، در وسط این خارها، گامهاى استوار و همتها و تصمیمهائى هم وجود دارد که بناست از وسط این خارها عبور کند و خودش را به آن نقطهى مورد نظر برساند؛ وضع کشور الان اینجورى است.بیانات مقام معظم رهبری در دیدار دانشجویان، 1391/5/16
منابع :
الزامات اقتصاد مقاومتی ؛ farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22840
الزامات و ارکان اساسی اقتصاد مقاومتی ؛ http://qudsonline.ir/detail/News/69598
اقتصاد مقاومتی از منظر مقام معظم رهبری ؛http://yon.ir/ZNs9