الهام رحمانزاده
(کارشناس بررسهای آمار اقتصادی تعاونی ها – دفتر تحقیقات)
مقدمه
میزان موفقیت هر جامعه، وابسته به توان دانش پژوهانی دارد که درگیر فرایند یادگیری همیشگی هستند. اگر توان آن را نداریم که فردا را برای فرزندان خود به دلخواه بسازیم، شرط عقل است که جوانان خود را برای زندگی در شرایط فردا آماده سازیم. لازمه این امر خارج شدن از پوسته سنتی و قدیمی است که یادگیری را صرفاً قابل حصول در کلاس‌های درس و میزان دانایی حاصله را بر پایه درجه مدارک اخذ شده ارزیابی می‌کند ، پارکهای علمی و فناوری در این راه کمک شایانی می تواند به ما بکند.
لغات کلیدی: پارک علمی و فناوری ، مرکز رشد ، نظام ملی نوآوری
پارکهای علمی و فناوری در ایران
تقسیم نمودن فعالان فناوری و نوآوری کشور به سه دسته؛ دولت، دانشگاه و صنعت و تلاش برای برنامه ریزی و سیاست گذاری بر این اساس، امروزه از جایگاه ضعیف تری برخوردار است. چرا که برخی فعالان و اجزای درگیر در حوزه فناوری و نوآوری در کشور و نیز ارتباطات و عرفهای میان آنان فراتر از این تقسیم بندی ساده است. از جمله رویکردهای جدیدی که در جهان در حوزه سیاست گذاری و برنامه ریزی نوآوری و فناوری مورد اقبال قرار گرفته، نگریستن به اجزای درگیر در حوزه نوآوری و فناوری در یک سیستم کلانتر و ورای دولت، دانشگاه و صنعت است که به نظام ملی نوآوری شهرت یافته است.
در مورد سیستم (ملی) نوآوری نیز تعاریف زیادی ارائه شده است که در ذیل به چند مورد از آنها اشاره می شود:
شبکه ای از مؤسسات دولتی و خصوصی که فعالیتها و تعاملات آنها باعث شکل‌گیری، اصلاح و انتشار فناوریهای جدید می شود[1].
عناصر
و روابطی که درخلق، انتشار و استفاده از دانش جدید با هم تعامل دارند که
با در درون مرزهای یک جامعه قرار دارند و یا از درون یک جامعه نشأت گرفته
اند[2] .
مجموعه از مؤسسات که تعامل آنها، عملکرد نوآورانه شرکتهای ملی را تعیین می‌کند[3] .
مفهوم پارک
واژه پارک از نظر زبان شناسی ریشه ای مشترک با واژه‌های ((پارادایز)) و ((پردیس)) دارد و در همه زبانها بار عاطفی و تصور مقدسی از مکانی ایده آل برای آسایش، همنشینی، صحبت و بازی به ذهن متبادر می سازد. در ترکیباتی چون پارک علمی، فناوری، پارک نوآوری و... یک تضاد معنایی نهفته است تضادی که میان در هم آمیختن نیازهای نیروهای مولد و کاری با تمایلات و نیازهای ساکنان همراه با تصویری از معماری زیبا و چشم اندازی دلپذیر وجود دارد[4].
2 – 13 – 1 تعاریف پارکهای علمی و فناوری
1) پارک فناوری، یک توسعه مبتنی بر مالکیت، در یک محیط فیزیکی با کیفیت بالا و پارک‌مانند است. آنها از مزایای نزدیکی به منابع مهم سرمایه معنوی، زیرساخت‌های مناسب و سیاست‌های راهنمایی‌کننده، بهره‌مند می‌شوند و شرکتهای مبتنی بر فناوری و مؤسسات دولتی را در یک "محیط مدیریت شده" حمایت می‌کنند و بنابراین، تعامل، توسعه فناوری و رشد اقتصادی را تسهیل می‌کنند[5].
2) یک پارک علمی سازمانی است که بوسیله متخصصین حرفه‌ای مدیریت می‌شود و هدف اصلی آن افزایش ثروت در جامعه از طریق ارتقاء فرهنگ نوآوری و رقابت در میان شرکتهای حاضر در پارک و مؤسسات متکی بر علم و دانش است. برای دستیابی به این هدف یک پارک علمی،جریان دانش و فناوری را در میان دانشگاهها، موسسات تحقیق و توسعه، شرکتهای خصوصی و بازار، به حرکت انداخته و مدیریت می‌کند و رشد شرکتهای متکی بر نوآوری را از طریق مراکز رشد و فرآیندهای زایشی تسهیل می‌کند. پارکهای علمی همچنین خدمات دیگری با ارزش افزوده بالا همراه با فضاهای کاری و تسهیلات با کیفیت بالا فراهم می‌نمایند[6].
3) پارک فناوری: مجموعه‌ای است که برای برقراری تعامل متعادل میان منابع علمی و فناوری محلی مدیریت می‌شود تا بنیانهای اقتصادی محلی را توسعه و بهبود بخشند. رسالت پارک فناوری ارتقاء توسعه محلی، تشویق بازسازی صنعتی و تسهیل نوآوریهای صنعتی و تجاری است و فعالیتهای آن بنیانهای اقتصادی ناحیه‌ای را از طریق غنی‌سازی فرهنگ فنی و علمی منطقه و ایجاد ثروت و اشتغال تقویت می‌کند[7].
4) پارک فناوری: مکانی است که سازمانها و حرفه‌های مختلف از نظر فیزیکی در کنار هم قرار می‌گیرند و یا بصورت مجازی به یکدیگر متصل می‌شوند تا به تمام یا برخی از اهداف زیر دست یابند[7]:
1) افزایش اشتغال و حمایت از کارآفرینی برای استقرار بهتر و سوددهی بالا.
2) سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه بومی.
3) بهبود قابلیت‌های آموزشی مهندسی و علمی دانشگاهها از طریق تحقیقات مشترک.
4) توسعه صنایع پیشرفته و جهت‌گیری شده بر مبنای فناوری از طریق تبدیل نتایج تحقیقات به مشاغل زنده ی تجاری و انتقال فناوری.
5) یک پارک علمی سازمانی است که در راستای رسیدن به آرمانهای زیر قدم بر میدارد:
فراهم آوردن مجموعه ای از شرکتهای نوپا و مستعد در کنار هم برای? فعالیت در حوزه های فناوری پیشرفته.
نزدیک کردن واحدهای فناوری و مراکز تحقیقاتی به وسیله متخصصان حرفه ای به دانشگاهها و سیاست گذاران امر تحقیقات.
ایجاد فضائی جهت خلق ایده و نیز تجاری کردن تحقیقات در زمینه نوآوری و به ثمر رساندن ایده های نوآورانه.
کمک
به فارغ التحصیلان دانشگاهی در ورود به بازار کار و ایجاد مشاغل متناسب با
رشته های تحصیلی فارغ التحصیلان و آموزش آنها در جهت آشنائی با خلأهای
موجود در بازار کار [5].
